Нагорна проповідь
Капітола 5
1 Увидівши глоту, Исус ся пудняв на гору. Там Вун присів, а до Нього пудыйшли ученикы Його.
2 Тоды зачав Вун каждого з них учити такыма словами✼:
3 — Благо тым, ко бідный перед Духом: Царство Небесноє їм.
4 Благо тым, ко банує: утішать їх.
5 Благо тым, ко благый: землю вни унаслідувуть.
6 Благо тым, кому правду треба так, ги воду тай їду: они будуть мати доста того.
7 Благо тым, ко милосердный: милость їм оказана буде.
8 Благо тым, ко серцьом чистый: Бога вни увидять.
9 Благо тым, ко мир приносить: назвуть їх сынами Божыма.
10 Благо тым, ко претерпів гонитву за правду: Царство Небес для них.
11 Благо вам, коли вас збыткувуть тай женуть, коли кажуть за вас злосну брехню позад Мене.
12 Радуйте ся й ликуйте: великоє вашоє удостоєня на небесах! Так гнали й пророкув, што были сперед вами.
13 Вы — суль цілої землі. И кедь суль вкус истратить, чим ї посолите? Ни на што вже не добра, ачей лем вон метати, людьом пуд ногы.
14 Вы — світло світови. Не мож испрятати город, якый на горі стойить.
15 Коли палять світилник, не прячуть го пуд черепом, ай кладуть на пудсвічник, бы світив ушыткым, ко є в хыжи.
16 Так и вашоє світло най світить людьом ушыткым, обы вни виділи добрі діла ваші тай прославили Отця вашого Небесного.
17 Не думайте, ож Я прийшов нарушати Закон вадь пророкув. Ніт, Я прийшов не нарушати їх слова, ай исповнити.
18 Амінь кажу вам: до часу, закедь суть небо тай земля, ани єдна буква, ани єдна йота из закона не пропаде — закедь ся не сповнить.
19 И ко нарушить єдну з малых заповідюв и так научить другых, сам у Царствови Небесному буде маймалым. А ко ї сповнить и научить руно так, тот у Царствови Небесному буде великый.
20 А вас варуву: кедь не станете булшыма праведниками, ги «праведні» книжникы тай фарісеї, та не зайдете у Царство Небесноє.
21 Вы чули, як ся давно повіло предкам: «Не убий» — а ко убє, того чекать суд.
22 А Я кажу вам: каждого, ко ся прогнівать на свого брата, чекать суд. Ко назве брата свого «ракá», предстане перед седрійов, а ко го назве «дурным», того чекать геєна огняна.
23 Так, кедь идеш у Храм приносити жертву, тай перед самым жертвеником спомниш, ож брат на тя сердитый —
24 лиши, што сь принюс, перед жертвеником и йди ся раз примири з братом свойим, а пак ся верни тай принеси жертву.
25 Договори ся из свойим противником скорше, закедь обадвоє йдете на суд — бо противник тя дасть у рукы суді, а тот — у рукы свого бізтоша, вбы тя вун посадив у темницю.
26 Амінь кажу ти: не лишиш того міста, закедь ушытко не заплатиш.
27 Вы чули, што было написано: «не блуди».
28 А Я кажу вам: каждый, ко побзирать на жону з жадов, у серцю свому вже упав из нив у блуд.
29 А кедь тя зводить правоє око, урви го тай верзь гет: ліпше най погыбне часть твого тіла, ги цілоє тіло у геєну попаде.
30 И кедь тя зводить твоя права рука, удсічи ї и верзь гет: ліпше най погыбне часть твого тіла, ги цілоє тіло попаде у геєну.
31 Повіло ся: «Ко ся розводить из жонов, най юй дасть усвідченя»✼.
32 А Я вам повім: каждый, ко кірять жону не зато, ож му зрадила, сам ю норовить до зрады, тай тот блудить, ко си таку бере.
33 Тай чули сьте, што ся повіло в стародавности предкам: «Не переступай клятвы, держи вшытко, у чому сь ся покляв Господови».
34 А Я кажу вам: не кляніть ся нияк: ани небом, бо тото Божый престол,
35 ани земльов, бо вна пудножа для Нього, ани Єрусалимом, бо вто столиця великого Царя.
36 Не кляни ся ани свойов головов, бо не можеш учинити сідым вадь чорным волоса свого ани єдного.
37 Простоє вашоє «айно» най буде посправдішньым «айно», а простоє «ніт» — посправдішньым «ніт», ушытко другоє — уд лукавого.
38 Вы чули, ож было написано: «Око за око тай зуб за зуб».
39 А Я вам кажу: не вертай зло за зло. Кедь кось тя ударить у правоє лице, другоє му пудклади.
40 Кедь кось удсудити хоче сорочку, дай му и плащ,
41 кедь кось тя попросить понести його терьх єдну мілю — иди з ним аж дві.
42 Давай тому, ко в тя просить, не удвертай ся уд того, ко в тя хоче позычити.
43 Чули сьте, што ся повіло: «Полюби свого ближнього» тай возненавидь свого ворога.
44 А Я вам кажу: любіть свойих ворогув тай моліть ся за тых, ко вас переслідує —
45 и так будете посправдішньыма дітьми свого Небесного Отця, бо по Його воли сонце встає над злыма тай добрыма и дождж паде на праведных и грішных.
46 Кедь любите лем тых, ко вас любить, у чому вашоє удостоєня? Бо так чинять и мытарі.
47 Кедь здоровкаєте лем свойих братюв — што в тому чудного? Руно так чинять и поганы.
48 Так будьте совершені — так, ги совершеный вам Отець Небесный.
Капітола 6
1 Позирайте, не вказуйте свою праведность навидячкы перед людьми — не будете мати удостоєня уд Отця вашого Небесного.
2 Коли даєш милостыню, не труби за тото всяде, як тото дволичникы чинять у синаґоґах тай на містах людных, бы їх люде любили. Амінь кажу вам: такоє й мавуть собі удостоєня.
3 А коли ты даєш милостыню, най ліва рука твоя не знає, што чинить права
4 и так ся твоя милостыня лишить тайнов — а Отець твуй, видячи тайноє, воздасть тобі.
5 И коли ся молите, не будьте так, ги тоті дволичникы, які ся люблять молити у синаґоґах тай посеред улиці, науказ перед людьми. Амінь кажу вам: у тому удостоєня їх.
6 А ты, коли ся молиш, зайди у свою комнату, запри двері тай помоли ся Отцьови свому тайком — видячи утаєноє, воздасть тобі.
7 У молитві не будьте многословні, ги поганы — їм ся видить, ож кедь много слув, та будуть учуті.
8 Не наподобнюйте їх, бо Отець ваш знає каждый ваш недостаток перед тым, як Го попросите.
9 Так ся моліть:
Отче наш Небесный! Най сятить ся имня Твоє,
10 и прийде Царство твоє, най буде воля Твоя — на небі и на земли.
11 Хліб наш насущный дай нам днесь
12 и удпусти нам довгы наші, яко же й мы удпущаєме довжникам нашым,
13 и не дай нам упасти у скушеня, айбо спаси нас уд лукавого.
14 Бо кедь другым удпустите їх прогріхы, тоды й Отець ваш Небесный вам удпустить.
15 А кедь не удпустите, та й Отець вам не удпустить.
16 И коли ся постите, не чиніть ся хмуравыма так, ги дволичникы. Они тото чинять нароком, бы ся указати пусниками перед другыма. Амінь кажу вам: у тому и є їх удостоєня.
17 Кедь ись ся рішив постити — помый ся тай намасти си голову,
18 бы не перед людьми упозировати пусником, ай перед Отцьом твойим тайно — а Отець твуй, видячи тайноє, воздасть тобі.
19 Не збирайте собі скарбув на земли: туй їх їдять муль тай иржа, крадуть злодії, што ся до хыжі забрали.
20 Збирайте собі скарбы на небови: там їх ни иржа не їсть, ани муль, там їх не крадуть злодії.
21 Де ти скарб, там ся буде й сердце твоє стремити!
22 Очи освітлювуть цілоє людськоє тіло. Кедь око твоє буде чесным, та й тіло цілоє буде світлым,
23 а кедь око в тя злоє, та й тіло цілоє буде темным. А кедь такой твоє світло ся вказало потемком, яка тоды буде темінь?
24 Нико не може быти слугов двом панам: єдного буде ненавидіти, другого любити, вадь єдному буде вірный, а другым легковажити. Так и вы не можете служити Богови тай мамоні.
25 Тому кажу вам: не журіть ся, ож чим накормити тай напойити свою душу тай у што тіло своє убрати. Ачей душа не важніша, ги їдіня, а тіло — ги цуря?
26 Побзирайте на птиць небесных: они не сіють тай не жнуть, не удкладувуть собі, а їх кормить Отець ваш Небесный. Ци вы для Нього не май важні?
27 Тай ко з вас може журов хоть мало си увеличити руст?
28 А што ся журите за цуря? Позирайте, як ростуть у польови лелії: не трудять ся вни, тай не прядуть,
29 но кажу вам, ож ани Соломон у вшыткуй славі ся так не вбирав, як хоть яка з них!
30 Кедь так Бог убирать траву польову, яка днесь росте, а завтра в піч буде вержена, та як ліпше вас убере, маловіры!
31 Зато ся не журіть, не звідайте ся: «Што будеме їсти? А што пити? У што ся вбереме?»
32 Ушытко тото глядавуть поганы. А Отець ваш Небесный знає, што маєте нужду в тому вшыткому.
33 Глядайте майперво Божоє Царство тай праведность Божу — а другоє ся вам дасть.
34 Так ся не журіть за день завтрашньый, завтра ся само за себе пожурить. Каждому дньови доста свої нелагодности.
Капітола 7
1 Не судіть — тоды й вас не засудять.
2 Бо якым судом судите, такым и вас засудять, тай яков міров міряєте, таков и вам удмірявуть.
3 Чого запороху в окови брата твого видиш, а у свому колоду не чуєш?
4 Як будеш казати братови: «Най уйму запороху из ока твого» — коли в окови в тя колода?
5 Дволичник! Раз уйми колоду из свого ока, тай тоды увидиш, як запороху унимати из ока брата свого.
6 Сятого не давайте псам, тай перлы свої не мечте перед свиньми. Свині го лем потопчуть ногами, а псы ся вержуть на вас тай пурвуть.
7 Просіть — и буде вам дано. Глядайте — и найдете. Стукайте — и вам удкрывуть.
8 Бо каждый просячый дустає, глядавучый находить, и стукавучому удкрывавуть.
9 Ци є такый чоловік межи вами, обы, кой сын просить хліба, дав му камінь?
10 Авадь, коли рыбу просив, дав гада?
11 Хоть люде сьте неблагі, айбо дітям даєте благі дары. Накулько ліпші дары Отець ваш Небесный дасть тым, ко в Нього попросить!
12 Так, у всьому будьте з людьми так, як хочете, обы вни з вами были. У тому и вшыток закон ай ушыткі пророкы.
13 Идіть в узкі ворота! Шырокый тот путь и тоті ворота, што ведуть на погыбіль, и многі туда йдуть.
14 И якый тісный путь, што веде до жывота вічного, які тісні там ворота, як мало тых, ко йде туда!
15 Сокотіть ся прелестникув! Они приходять у кожах овець, айбо пуд кожами — уїдні вовци.
16 Спознаєте їх по плодам їхньым. Ачей з репляка не збиравуть грезно, вадь из тернины смоквы?
17 Доброє дерево приносить добрі плоды, а пустоє — плоды пусті.
18 Не може доброє дерево давати пустый плод, а пустоє — плод добрый.
19 И каждоє дерево, кедь не дає доброго плоду, рубавуть тай мечуть у огень.
20 Так вы їх упознаєте по плодах їх.
21 У Царство Небес зайде не каждый, ко каже Мені: «Господи, Господи!» — айбо тот, ко чинить волю Отця Мого Небесного.
22 А у тот день Ня многі зазвідавуть: «Господи, Господи! Ачей не уд Твого имени мы пророковали? Ци не Твойим имньом мы бісув кіряли? Ачей не силов Твого имени сотворили много чудес?»
23 Тоды їм повім: «Ниґда Я вас не знав! Гет уд Ня вшыткі, ко чинить беззаконство».
24 Каждого, ко чує сесі Мої слова тай исповняє їх, мож порунати з чоловіком розумным, якый хыжу постройив на скалі.
25 Пушов дождж, розолляли ся рікы, задули вітры — ушытко ся урвало на тоту хыжу, айбо устояла, бо у фундаментови єї была скала.
26 А каждого, ко чує сесі Мої слова тай не слідує їм, мож порунати з чоловіком нерозумным, якый на піскови хыжу постройив.
27 Улляв дождж, улляли ся рікы, задули вітры — ушытко ся урвало на хыжу тоту, тай упала вна, розсыпала ся.
28 Так Исус договорив Свою кажбу, а люде ся чудовали Його ученю.
29 Bун наставляв їх так, ги Тот, у Кого є влада, а не так, ги тото чинили їх книжникы.
